Zastosowanie/zwiększenie ergonomii stanowisk pracy jest jednym w głównych źródeł wzrostu wydajności pracowników, a zatem bezpośrednią dźwignią obniżenia kosztów działalności operacyjnej!
Nawet jeżeli pracownik ma dużą motywację do pracy, to w czasie dnia roboczego staje się coraz bardziej zmęczony i jego wydajność stopniowo spada. Można to prosto wytłumaczyć następującym wykresem:
Jeżeli założymy, że pod koniec zmiany roboczej wydajność spadnie do połowy i spadek ten odbywa się z tą samą prędkością przez cały dzień, czyli po prostej na naszym wykresie, to pracownik w sumie osiągnie wydajność 75% zamiast założonych dla danego stanowiska pracy 100%. Jak widać codziennie niepotrzebnie tracimy 25%.
W praktyce wykres wydajności jest nieco bardziej skomplikowany, co pokazuje poniższy rysunek:
Poza ogólnym podniesieniem pokazanej wyżej krzywej do góry, czy też jej „prostowania” za pomocą ergonomicznego stanowiska pracy i/lub jej odpowiedniej organizacji (np. unikania nadmiernej monotonii czynności roboczych), można widoczne tu naturalne obniżenia wydajności wykorzystać organizując po 2-3 godzinach pracy przerwę na posiłek, a nieuchronny spadek pod sam koniec zmiany roboczej na przykład na sprzątanie stanowiska.
Przyjrzyjmy się teraz kolejnym, wybranym przykładom ergonomicznego wyposażenia:
Rozmieszczenie wyposażenia z uwzględnieniem ergonomicznego poziomego zasięgu ręki
Bardzo częstym błędem w projektowaniu stanowisk pracy jest stosowanie zbyt dużej głębokości blatów roboczych, co zmusza pracowników do pochylania się do przodu i/lub sięgania rękami związanego również często w podnoszeniem przedmiotów zbyt daleko od osi ciała.
Europejskie normy ergonomiczne akceptują wychylenie górnej części ciała pracownika jedynie do 20 stopni od pionu zarówno dla ruchów często, jak i rzadko powtarzanych.
Strefy zasięgu poziomego rąk pokazano na rysunku powyżej (liczby podano w centymetrach). Można ogólnie przyjąć, że pracownik nie powinien sięgać do przodu na odległość przekraczającą 75cm, a jeżeli nie porusza się w kierunku poprzecznym (prawo-lewo), to za maksymalną szerokość blatu stanowiska trzeba by przyjąć 140-180cm.
Oczywiście jeżeli z sięganiem rąk wiąże się dodatkowo użycie siły, to zasięgi te będą mniejsze nawet o połowę.
Nakładają się tu na siebie dwa problemy:
-
przepisy lub zalecenia ergonomii
-
takie przygotowanie miejsca pracy, które pozwoli na osiągniecie maksymalnej wydajności w ciągu zmiany roboczej.
Będzie to jeszcze lepiej widać na kolejnym przykładzie.
Stolik pomocniczy podnoszony pneumatycznie
W przypadku prac powtarzalnych związanych z podnoszeniem przepisy określają ograniczenia zarówno wydatku energetycznego pracownika w określonym czasie, jak i maksymalną masę podnoszoną.
Wydatek energetyczny netto niezbędny do wykonywania pracy związanej z wysiłkiem fizycznym, w tym z podnoszeniem i przenoszeniem przedmiotów, w czasie zmiany roboczej nie może przekraczać:
dla kobiet 5000 kJ, a przy pracy dorywczej 20 kJ/min;
dla mężczyzn 8400 kJ, a przy pracy dorywczej 30 kJ/min.
Podane wyżej wartości stanowią w istocie ograniczenie wydatku mocy, ale są to ograniczenia – czyli dopuszczalne wartości maksymalne, a nie wartości zapewniające pracę o maksymalnej wydajności!
Masa przedmiotów podnoszonych i przenoszonych przez jednego pracownika nie może przekraczać:
dla kobiet – 12 kg przy pracy stałej oraz 20 kg przy pracy dorywczej (czyli ręczne przemieszczanie przedmiotów, ładunków lub materiałów nie częściej niż 4 razy na godzinę, jeżeli łączny czas wykonywania tych prac nie przekracza 4 godzin na dobę);
dla mężczyzn – 30 kg przy pracy stałej oraz 50 kg przy pracy dorywczej.
Masa przedmiotów podnoszonych przez jednego pracownika na wysokość powyżej obręczy barkowej nie może przekraczać:
dla kobiet – 8 kg przy pracy stałej oraz 14 kg przy pracy dorywczej;
dla mężczyzn – 21 kg przy pracy stałej oraz 35 kg przy pracy dorywczej.
Jeżeli przedmioty są przenoszone przez jednego pracownika na odległość przekraczającą 25 metrów, masa przenoszonych przedmiotów nie może przekraczać:
dla kobiet – 12 kg,
dla mężczyzn – 30 kg.
Rozwiązaniem problemów i BHP i wydajności w zakresie podnoszenia są na pewno pomocnicze stoliki z napędem pneumatycznym.
