Czy waga legalizowana jest potrzebna?
To czy waga musi być legalizowana, czy wzorcowana zależy od jej przeznaczenia. Jeżeli wartość ciężaru ważonego produktu ma znaczenie w relacji sprzedawca-klient, np. ważenie owoców na stoisku handlowym – legalizacja jest konieczna.
Możliwość legalizowania wagi jest związana z jej procesem projektowania i produkcji. Najprościej można zatem powiedzieć, że to czy waga ma mieć legalizację, czy też nie, musi zostać określone przed zakupem. Konstrukcja wagi pozwala na jej legalizację lub ją uniemożliwia.
Przykładowo: w wadze elektronicznej wyświetlacz i część ważąca muszą być połączone kablem nie rozłączalnym, aby uniemożliwić użytkownikowi zamianę ustrojów ważących i części sterujących, bez rozbierania wagi.
Legalizacja pierwszy raz kupowanej (nowej) wagi nazywana jest pierwotną.
Legalizacja pierwotna jest oceną zgodności w wymaganiami europejskimi i ważna jest 2 lata od wykonania oceny, czyli mniej więcej 2 lata od zakupu wagi.
Legalizację określa/zleca się w zamówieniu.
Waga taka musi posiadać świadectwo legalizacji i specjalne oznakowanie. W dokumencie podana jest data ważności legalizacji.
Najdalej po dwóch latach właściciel/użytkownik wagi musi dokonać legalizacji wtórnej, jeżeli ma ona być urządzeniem legalizowanym w sposób nieprzerwany. W relacjach z klientami nie można posługiwać się wagą, której legalizacja upłynęła.
Jeżeli waga została w czasie eksploatacji uszkodzona, oczywiście próba ponownej legalizacji nie będzie pomyślna.
Co to jest kalibracja wagi?
Wzorcowanie wagi, czyli kalibracja, polega na porównaniu ilościowym wskazania wagi ze wzorcem. Na szalce wagi umieszcza się wzorzec masy najlepiej zbliżony do zakresu ważenia danego urządzenia i odczytuje wynik. Pozwala to określić (udokumentować) czy waga waży po prostu dobrze. Jeżeli wzorcowanie chcemy udokumentować trzeba przygotować świadectwo. Wzorcowania może dokonywać każdy, kto posiada wzorzec masy. Wzorcowanie może służyć do bieżącego sprawdzania jakości ważenia. Zwykle jest dokonywane co jakiś stały czas, np. co roku lub w przypadku gdy zauważone dostanie nietypowe zachowanie wagi (podejrzenie uszkodzenia lub rozkalibrowania). Może ono być w praktyce spowodowane np. oparciem się szalki o stały element stanowiska. Wystarczy wówczas prosta regulacja posadowienia wagi.
Wagi elektroniczne pozwalają na ustawianie wartości. Wówczas w wyniku pomiaru kontrolnego (kalibracja) można podjąć działania korekcyjne.
Wzorcowanie w odróżnieniu od kalibracji może być wykonywane samodzielnie lub powierzone firmie/osobom posiadającym odpowiednie kwalifikacje oraz wzorce wagi. W szczególności badanie może wykonać laboratorium akredytowane, lecz wiąże się to z większym kosztem usługi, choć popartym „mocnym” świadectwem pomiarowym.
Badanie należy kilka razy powtórzyć, aby upewnić się, że pomiary są powtarzalne. Przy braku powtarzalności powstaje przekonanie, że waga jest uszkodzona i należy ją naprawić lub wymienić.
Przyjmuje się, że wzorcowanie jest ważne przez ściśle określony czas i po jego upływie należy kalibrację powtórzyć. Czas ocenia osoba wystawiająca dokument na podstawie tzw. ryzyka, czyli głównie przeznaczenia wagi i warunków jej użytkowania. Chociaż nie ma określonego prawem terminu, to w wielu serwisach przyjęło się standardowe ustalanie cykli rocznych. W przypadku podwyższonego ryzyka okres ten może ulec skróceniu, natomiast przy obniżonym – wydłużeniu.
W zależności od typu wagi można skorzystać na rezygnacji z legalizacji, ponieważ istnieje możliwość zdefiniowania większej dokładności (np. 2 g zamiast 20 g) dla wagi nielegalizowanej. Co może być korzystne jeżeli poszukujemy większej dokładności za niższą cenę lub dla większej nośności samej wagi.
Duże dokładności pozwalają na wdrożenie procesu liczenia elementów za pomocą wagi lub kontroli wagowej włożenia do paczki wszystkich elementów. System magazynowo-sprzedażowy może wymuszać na osobie pakującej kolejność wkładania do opakowania zbiorczego produktów o znanej wadze i tą drogą weryfikować kompletność przesyłki.
Firmy kurierskie nie wymagają dużej dokładności pomiaru wagi (ok. 5 %) – stąd słynne 31,5 kg, co oznacza w praktyce 30 kg + 0,05×30 kg = 31,5 kg.
Wnioski
Jeżeli potrzebna jest waga legalizowana – musimy taką kupić od razu wraz ze świadectwem legalizacji i czynności legalizacji powtarzać zgodnie z przepisami prawa.
Legalizacja nie zawsze jest potrzebna. Ważąc na własne potrzeby kontrolne nie musimy używać wag legalizowanych.
Brak legalizacji, to nie tylko niższy koszt zakupu i eksploatacji, ale i dodatkowa korzyść w postaci możliwości uzyskania większej dokładności.
Wagę jak każde wyposażenie kupmy taką jaka nam jest potrzebna, ale szanujmy jak każde urządzenie techniczne, aby służyła dobrze przez długi czas. Wówczas koszt zakupu rozłoży się na dłuższy okres i inwestycja będzie korzystniejsza.
Nie kupujmy wag słabej jakości – to się nie opłaci – Jak mówi przysłowie: „Chytry dwa razy traci”.
